ภาพไทย01 ปก2

ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ

ในช่วงรัตนโกสินทร์ตอนต้นเป็นระยะที่บ้านเมืองกำลังฟื้นตัวจากสภาวะสงครามสงครามเเละสร้างเมืองใหม่ ชาวสยามในสมัยนั้นยังคงสืบทอดชีวิตความเป็นอยู่มาจากสมัยอยุธยาตอนปลาย ไม่ว่าจะเป็นขนบธรรมเนียม ประเพณี กฏหมาย การปกครอง โดยเฉพาะ “การแต่งกาย” โดยทั่วไปแล้วทั้งชายและหญิงนุ่งผ้าและห่มผ้ากันเป็นหลัก กล่าวคือ นุ่งโจงกระเบน ห่มผ้า ไม่นิยมสวมเสื้อ 

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 1

กระบวนแห่พยุหยาตรา สมัยอยุธยาตอนปลาย จิตรกรสมัยร.๕ วาดจำลองจากวัดยม จ.พระนครศรีอยุธยา

ลงในสมุดข่อย (ภาพจาก “การแต่งกายของไทย”, ๒๕๓๒)

เอกสารของ เฮนรี่ เบอร์นี่ ครั้งเป็นราชทูตอังกฤษเข้ามาเจริญสัมพันธไมตรีในรัชสมัยรัชกาลที่ ๓ ได้บันทึกถึงฉลองพระองค์ของพระมหากษัตริย์และขุนนางในขบวนแห่รับพระพุทธรูปองค์หนึ่ง มีความว่า

“ข้าพเจ้าก็มองเห็นพระองค์ท่านกับวังหน้า ฉลองพระองค์แบบธรรมดาคือมีผ้าพันรอบกายเพียงชั้นเดียว”

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 3

ร้อยเอกเฮนรี่ เบอร์นี่ (Henry Burney)
ขอบคุณภาพจากhttps://www.findagrave.com

และมีอีกครั้งหนึ่ง ร้อยเอกเฮนรี่ เบอร์นี่ ไปเยี่ยมพระยาวิเศษที่บ้าน มีความว่า

“ท่านเป็นคนตัวใหญ่ ผิวดำ อายุประมาณ ๓๘ ปี และเวลาอยู่บ้าน ท่านมักจะไม่ใส่อะไรเลยนอกจากผ้าขาวม้า มาสดราสพันรอบตัว”

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 5

เอกสารเฮนรี เบอร์นีย์ สนธิสัญญาระหว่างสยามและอังกฤษ 
ขอบคุณภาพจาก Facebook page กรุงเก่าของชาวสยาม

จากบันทึกของชาวต่างชาติดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงลักษณะการแต่งกายของขุนนางในสมัยรัตนโกสินทร์ และจากจิตรกรรมฝาผนังที่ปรากฏตามวัดวาอารามซึ่งสร้างขึ้นในยุคต้นรัตนโกสินทร์ไม่ว่าขุนนาง ชาวบ้าน ไม่นิยมสวมเสื้อ 

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 7

ภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดสุวรรณาราม ริมคลองบางกอกน้อย ฝั่งธนบุรี
สมัยรัชกาลที่ ๓ แสดงภาพชีวิตชาวบ้านทั้งหญิงชายที่ไม่สวมเสื้อ
ขอบคุณภาพจากwww.korbsaipraifah.com

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 9

ภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดมัชฌิมาวาสวรวิหาร จังหวัดสงขลา
ขอบคุณภาพจาก www.bloggang.com

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 11

ภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดมัชฌิมาวาสวรวิหาร จังหวัดสงขลา
ขอบคุณภาพจาก www.bloggang.com

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 13

ภาพวาดในหอไตร วัดระฆัง สมัยรัชกาลที่ 1
 (ภาพจาก “การแต่งกายของไทย”, ๒๕๓๒)

แม้แต่การเข้าเฝ้าฯ พระเจ้าแผ่นดิน ขุนนางก็จะไม่สวมเสื้อ  ด้วยถือเป็นพระราชนิยมว่าไม่โปรดการสวมเสื้อเข้าเฝ้าฯ สวมได้เฉพาะฤดูหนาวเท่านั้น เหมือนที่ปรากฏในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๓ ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค) ว่า

“ถ้าฤดูหนาว เจ้าทรงเสื้อสีชั้นเดียว คาดส่านบ้าง แพรสีบ้าง ขุนนาง สวมเสื้อเข้มขาบ อัตลัด แพรสี ๒ ชั้นที่ได้ พระราชทาน เสนาบดี คาดส่าน ถ้าวันไหนไม่หนาวหรือฤดูร้อน ผู้ใดสวมเสื้อเข้ามาก็ไม่โปรด…”

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 15

ภาพวาดจิตรกรรมฝาผนัง วัดคงคาราม จ.ราชบุรี
แสดงให้เห็นประเพณีการเข้าเฝ้าพระเจ้าแผ่นดิน จะสังเกตเห็นว่าขุนนางไม่สวมเสื้อ
ขอบคุณภาพจาก www.cklanpratoom.wordpress.com ถ่ายโดยคุณเอนก นาวิกมูล

การสวมเสื้อจึงเป็นเรื่องพิเศษในยุคนั้น ผู้ที่สวมเสื้อมักได้แก่ พระมหากษัตริย์ ขุนนาง ทหาร ซึ่งต้องอยู่ในพระราชพิธีหรือออกรบ

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 17

จิตรกรรมฝาผนังในยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น (ไม่ระบุวัด)
แสดงให้เห็นว่าชาวบ้านทั่วไปจะไม่ส่วมเสื้อ ส่วนขุนนางหรือทหารจะใส่เสื้อในขณะที่ออกรบหรือปฏิบัติงาน

ขอบคุณภาพจาก สำนักพิมพ์เมืองโบราณ

อีกเหตุผลหนึ่งอาจเป็นเพราะสภาพอากาศที่ร้อนของสยามทำให้ไม่เหมาะแก่การสวมเสื้อ

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 19

สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) แต่งกายตามแบบขุนนางไทยชั้นผู้ใหญ่สมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ตามที่ระบุไว้ในกฎมณเฑียรบาล คือ นุ่งผ้าสมปัก คาดผ้าเกี้ยวไม่สวมเสื้อ

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 21
Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 23

พอถึงสมัยรัชกาลที่ ๔ การแต่งกายจึงเริ่มเปลี่ยนแปลงไปตามแบบตะวันตกหลังจากติดต่อกับยุโรปมากขึ้น รัชกาลที่ ๔ ทรงโปรดให้สวมเสื้อเข้าเฝ้าฯ สืบเนื่องจากช่วงก่อนหน้าพระราชพิธีบรมราชาภิเษก มีข้าราชการมาเข้าเฝ้าสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่พลับพลาที่ประทับชั่วคราว ทรงพบว่า ข้าราชการที่เข้าเฝ้าไม่สวมเสื้อ พระองค์ทรงเห็นว่าข้าราชการในประเทศมหาอำนาจสวมเสื้อกันหมด มีเพียงแต่ชาวป่าที่ยังเปลือยท่อนบน ดังพระราชพงศาวดารรัชกาลที่ ๔ ตอนหนึ่งว่า

“ครั้งนั้นยังไม่มีธรรมเนียมที่จะสวมเสื้อเข้าเฝ้า จึงดำรัสว่า ดูคนที่ไม่ได้สวมเสื้อเหมือนเปลือยกาย ร่างกายจะเป็นกลากเกลื้อนก็ดีหรือเหงื่อออกมาก็ดี โสโครกนัก…”

จึงเริ่มมีธรรมเนียมให้ข้าราชการสวมเสื้อมาเข้าเฝ้า  และการใส่เสื้อผ้าก็เริ่มเป็นที่เเพร่หลายนับจากนั้นเป็นต้นมา…

Thai Style Studio 1984 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นถึงไม่ชอบสวมเสื้อ 25

การเข้าเฝ้าสมัยรัชกาลที่ ๔
ขอบคุณภาพจาก www.mnextnew.blogspot.com

TRULY THAI AUTHENTIC YOU CAN BE

>> ติดตามเรื่องราวความเป็นไทยอย่างใกล้ชิดที่ Thai Style Studio <<

เพราะเราเชื่อว่า “มากกว่าความรู้สึก คือ การได้สัมผัสประสบการณ์ความเป็นไทยด้วยตัวคุณเอง”

Share this post